Vliegtuigbom Diemen veroorzaakt zeldzaam camouflet
Naar aanleiding van werkzaamheden voor de uitbreiding van de A9 en de A1 bij Diemen meldde zich eerder dit jaar een getuige bij Rijkswaterstaat. De man gaf aan dat er mogelijk drie vliegtuigbommen lagen in het projectgebied. Deze getuige, toen acht jaar oud, sloeg van achter de hooiberg van de boerderij waar hij woonde een bombardement gade. Hij zag twee, mogelijk drie bommen inslaan op het land van zijn vader. De kraters, met een diameter van circa één meter en een diepte van een halve meter, waren duidelijk zichtbaar.
Detectieonderzoek
Rijkswaterstaat, aannemer SAAone en T&A Survey hebben naar aanleiding van de getuigenverklaring besloten een detectieonderzoek uit te voeren in het gebied waar de werkzaamheden plaatsvonden. Hierbij werd één verdacht object gevonden op zo’n vijftien meter afstand van de door de getuige aangewezen locatie. De meetresultaten wezen erop dat het object uit minimaal twee delen zou bestaan. Vaak worden de bom en de bomstaart los aangetroffen, en soms gebroken bom. Omdat niet kon worden uitgesloten dat het om een vliegtuigbom ging, wat grote risico’s met zich mee zou brengen voor de geplande werkzaamheden, hebben de betrokken partijen besloten het object te benaderen.
Benadering
Het benaderen was gezien de bodemopbouw en diepte van het object (circa zeven meter) complex. Het plaatsen van een bouwkuip en benadering met duikers bleek de meest kostenefficiënte en veilige manier voor een nader onderzoek. Toen de bouwkuip eenmaal geplaatst was, werd begonnen met het ontgraven van de kuip en nader onderzoek door duikers.
Camouflet
Eenmaal op de juiste diepte werd geen complete bom gevonden. In een straal van circa anderhalve meter is een cluster van bomscherven als puzzelstukjes bij elkaar aangetroffen. Dit fenomeen heet een camouflet en tref je zelden in deze hoedanigheid aan. Een camouflet ontstaat bij een diepe ondergrondse explosie waarbij de uitwerking van de geëxplodeerde bom niet krachtig genoeg is om een krater te veroorzaken. De explosie veroorzaakt dan een ondergrondse gaszak. Op het maaiveld is dan slechts de inslagopening van de bom zichtbaar. Een cluster van bomscherven geeft vergelijkbare meetwaarden als die van een intacte bom en/of een gedeeltelijk in werking getreden bom.
Nog twee bommen
Het is zeer aannemelijk dat de overige twee door de getuige aangewezen locaties eveneens inslagkraters van afwerpmunitie betreffen, maar het staat niet vast dat deze ook op diepte zijn ontploft. De kans bestaat dat ze als blindganger in de ondergrond zijn verdwenen. Zolang de grond ter plaatse niet wordt geroerd, is aanvullend onderzoek niet noodzakelijk.
